Оё Ислом ба зариъаи шамшер мунташир шуда аст ё на?

Бисмиллоҳир Раҳмонир Раҳим

Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳ.

Бародари муҳтарам дар ин замони пур аз фитнаву фасод,  бояд шахси мусалмон баҳри дифо аз ҳақ чизе бояд гуфт. Халил яке аз  кормандони сомонаи “Иршод” чунин мефармояд: баъзе аз доиёну воизон ба номи дифо аз Ислом мегуянд, ки дини Ислом ба зариъаи шамшер паҳну мунташир нашуда аст, балки танҳо ба василаи ҳуҷҷату баййина паҳн шуда аст, онҳо ин суханонро ҳангоме мегуянд, ки куффори ғарбу шарқ таъназанон дар Ислом мегуянд, ки ин дини таҷовузгару ситамгар буда ба зури шамшер паҳну мунташир шуда аст, гӯё воизон ба хотири дифо аз Ислом ин гуна суханро дар минбарҳо ба садои баланду бурро ба гӯши мардум ба номи дифо аз Ислом мерасонанд, дар асл ин суханашон зидди мебошад, балки сухани ҳақ дар ин мақом ин аст, ки дини Ислом дини шафқатманду меҳрубон буда барои тамоми башарият хайру ислоҳ ва осони мехоҳад, дини Ислом аввалан инсонро ба ҳуҷҷату баййина ба роҳи ҳақ ва роҳе, ки сабаби комёби тамоми башарият аст даъват мекунад, пас агар инсон ӯро напазирад, баъдан аз ӯ ҷизя талаб карда мешавад, боз ҳам агар ҷизя надода саркашиву кибр варзад, баъдан бо ӯ ба зури шамшер муомала менамояд, аммо ба ғайри ин се ихтиёр, яъне дини Ислом ба ғайри даъвату ихтиёр додан, бо шамшер муомала намекунад, ин дар ҳаққи Ислом буҳтон мебошад, бинобар ин бояд гуфт, ки аввалан Ислом мардумро бо тариқаи хуб ба сӯӣ роҳи дуруст роҳнамои карда ӯро даъват менамояд, пас агар Исломро напазирад аз ӯ дархости ҷизя менамояд, боз агар инро ҳам напазирад ва саркаши намояд, дар ин сурат аз ӯ талаб карда мешавад, то ба ҷангу мубораза таёр шавад, хулоса ин аст, ки Ислом ба зариъаи ҳуҷҷату баён ҳамроҳи шамшер паҳну мунташир шуда аст, бинобар далелҳои зер:

Аввалан далоил бар тариқаи рифқ ва нарми дар даъват.

1) Далел:  Аллоҳ таъоло мефармояд:

ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ

Тарҷума: Мардумро бо ҳикмату панди некӯ ба роҳи Парвардигорат бихон ва бо беҳтарин тарз бо онон муҷодала кун. Зеро Парвардигори ту ба касоне, ки аз роҳи Ӯ каҷрав шудаанд, огоҳтар аст ва ҳидоятёфтагонро беҳтар мешиносад! (Сураи Наҳл, ояти/125).

2) Далел: Низ Аллоҳ таъоло мефармояд:

فَقُولا لَهُ قَوْلا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى

Тарҷума: Бо ӯ ба нармӣ сухан гӯед, шояд панд гирад ё битарсад». (Сураи Тоҳо, ояти/44).

Дуввум, далоил бар сахти дар тариқаи даъват.

1) Далел: Аллоҳ таъоло мефармояд:

لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ

Тарҷума: Ҳароина Пайғомбарони худро ба далелҳои равшану ошкор фиристодаем ва ҳамроҳи онҳо китоб ва тарозӯ фиристодем то мардум ба адлу инсоф амал кунанд ва оҳанро офаридаем, ки дар он қуввату сахтӣ ва барои мардум манофе мебошад. (Сураи Ҳадид, ояти /25).

حدثني يونس، قال: أخبرنا ابن وهب، قال، قال ابن زيد، في قوله وَأَنزلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ ) قال: البأس الشديد: السيوف والسلاح الذي يقاتل الناس بها

Тарҷума: Ибни Зайд фармуд: яъне шамшерҳо ва силоҳҳое, ки ба василаи он мардумро кушта мешавад. (Тафсири Табарӣ/ҷ,23.с,201).

Ибни Касир раҳимаҳуллоҳ дар тафсири ҳамин оят мефармояд:

أي: وجعلنا الحديد رادعًا لمن أبى الحق وعانده بعد قيام الحجة عليه؛ ولهذا أقام رسول الله صلى الله عليه وسلم بمكة بعد النبوة ثلاث عشرة سنة توحى إليه السور المكية، وكلها جدال مع المشركين، وبيان وإيضاح للتوحيد، وتبيان ودلائل، فلما قامت الحجة على من خالف شرع الله الهجرة، وأمرهم بالقتال بالسيوف، وضرب الرقاب والهام لمن خالف القرآن وكذب به وعانده.

Тарҷума: Яъне оҳанро ҳамчу тарсу бимдиҳанда гардонидаем барои шахсе, ки аз ҳаққ инкору саркаши мекунад баъд аз барпо намудани ҳуҷҷат, бинобар ин Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи васаллам) дар Макка 13 сол зиндагони кард ба сӯӣ ӯ сураҳои маккӣ нозил мешуд, ки ҳаммаи онҳо мубоҳаса бо мушрикон ва баён намудани тавҳид буд, пас вақто ки ҳуҷҷат бар мухолифин барпо шуд, Аллоҳ таъоло ҳиҷратро машруъ карда мусалмононро фармон дод ба ҷангу ҷиҳоҳ ва задани гарданҳои касоне, ки Қуръонро мухолафату саркаши намуда онро дуруғ мешуморанд. (Тафсири Ибни Касир/ҷ,8.с,27).

2) Далел: Низ Аллоҳ таъоло мефармояд:

وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَأُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَهُنَا وَإِلَهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ

Тарҷума:  Бо аҳли китоб ба некӯтарин тарзе баҳс кунед. Магар бо онҳо, ки ситам пеша карданд. Ва бигӯед: «Ба он чӣ бар мо нозил шуда ва он чӣ бар шумо нозил шудааст, имон овардем. Ва Маъбуди мову Маъбуди шумо якест ва мо дар баробари Ӯ гардан ниҳодаем». (Сураи Анкабут, ояти/46).

Имом Бағавӣ раҳимаҳуллоҳ дар тафсири ин оят мефармояд:

قوله تعالى: { وَلا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ } لا تخاصموهم، { إِلا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ } أي: بالقرآن والدعاء إلى الله بآياته والتنبيه على حججهُ وأرادَ مَنْ قَبَلَ الجزية منهم، { إِلا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ } أي: أبوا أن يعطوا الجزية ونصبوا الحرب، فجادلوهم بالسيف حتى يسلموا أو يعطوا الجزية،

Тарҷума: яъне бо аҳли китоб мухосамату кашмакаш макунед, магар ба тариқаи некӯ, яъне бо Қуръон ва даъват ба сӯӣ Аллоҳ бо оёти Ӯ ва огоҳ кардан ба далелҳои Ӯ, ин барои касонест, ки ҷизяро қабул намуданд. Магар золимоне аз онҳо, яъне касоне, ки аз додани ҷизя инкор намуда ҷангро ихтиёр карданд, пас бо ин гуруҳ бо шамшер биҷангед то, ки ислом оранд ё ҷизя диҳанд.(Тафсири Бағавӣ/ҷ,6.с,245).

3) Далел: Дар саҳеҳ омада аст:

عَنْ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَشْهَدُوا أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِكَ عَصَمُوا مِنِّي دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إِلَّا بِحَقِّ الْإِسْلَامِ وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ

Тарҷума: Аз Абдуллоҳ ибни Умар разияллоҳу анҳумо ривоят аст, ки Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи васаллам) фармуд: Фармудашудаам то бо мардум ҷанг кунам, то ин ки гувоҳи диҳанд бар ин, ки нест маъбуди бар ҳаққ ҷуз Аллоҳ ва ҳар оина Муҳаммад расули Аллоҳ аст ва барпо доранд намозро ва адо кунанд закотро, пас агар инро анҷом диҳанд хунҳову молҳояшон аз ман маъсуму маҳфуз мемонад, магар ба ҳаққи Ислом ва ҳисобашон бар Аллоҳ аст.(Саҳеҳи Бухорӣ/24. Саҳеҳи Муслим/31-33. Ва ғайоа).

4) Далел: Имом Аҳмад ва дигарон ба санад ҳасан ривоят мекунанд:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَزِيدَ يَعْنِي الْوَاسِطِيَّ ، أَخْبَرَنَا ابْنُ ثَوْبَانَ ، عَنْ حَسَّانَ بْنِ عَطِيَّةَ ، عَنْ أَبِي مُنِيبٍ الْجُرَشِيِّ ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : بُعِثْتُ بِالسَّيْفِ حَتَّى يُعْبَدَ اللَّهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ ، وَجُعِلَ رِزْقِي تَحْتَ ظِلِّ رُمْحِي ، وَجُعِلَ الذِّلَّةُ ، وَالصَّغَارُ عَلَى مَنْ خَالَفَ أَمْرِي ، وَمَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ فَهُوَ مِنْهُمْ.

Тарҷума: Аз Абдуллоҳ ибни Умар разияллоҳу анҳумо ривоят аст, ки Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи васаллам) фармуд: Фиристода шудаам бо шамшер то, ки ягона Аллоҳ парастиш шавад. Ва рӯзии ман дар зери сояи найзаам муқаррар шудаст, зиллату хори  расвои муқаррар шудааст бар ҳар, ки бо дин мухолафат мекнад ва ҳар, ки бо қавме худро монанд кунад, ҳароина аз ҷумлаи онҳо мебошад.(Муснади Аҳмад/5114. Сунани Абу Довуд/. Мусаннафи Ибни Аби Шайба/19747-33687. Шуъабул имон/1154. Ва ғайоа).

5) Далел: Дар саҳеҳи Муслим ва дигар китобҳои ҳадис омада аст:

عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ بُرَيْدَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا أَمَّرَ أَمِيرًا عَلَى جَيْشٍ أَوْ سَرِيَّةٍ أَوْصَاهُ فِي خَاصَّتِهِ بِتَقْوَى اللَّهِ وَمَنْ مَعَهُ مِنْ الْمُسْلِمِينَ خَيْرًا ثُمَّ قَالَ اغْزُوا بِاسْمِ اللَّهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَاتِلُوا مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ اغْزُوا وَلَا تَغُلُّوا وَلَا تَغْدِرُوا وَلَا تَمْثُلُوا وَلَا تَقْتُلُوا وَلِيدًا وَإِذَا لَقِيتَ عَدُوَّكَ مِنْ الْمُشْرِكِينَ فَادْعُهُمْ إِلَى ثَلَاثِ خِصَالٍ أَوْ خِلَالٍ فَأَيَّتُهُنَّ مَا أَجَابُوكَ فَاقْبَلْ مِنْهُمْ وَكُفَّ عَنْهُمْ ثُمَّ ادْعُهُمْ إِلَى الْإِسْلَامِ فَإِنْ أَجَابُوكَ فَاقْبَلْ مِنْهُمْ وَكُفَّ عَنْهُمْ ثُمَّ ادْعُهُمْ إِلَى التَّحَوُّلِ مِنْ دَارِهِمْ إِلَى دَارِ الْمُهَاجِرِينَ وَأَخْبِرْهُمْ أَنَّهُمْ إِنْ فَعَلُوا ذَلِكَ فَلَهُمْ مَا لِلْمُهَاجِرِينَ وَعَلَيْهِمْ مَا عَلَى الْمُهَاجِرِينَ فَإِنْ أَبَوْا أَنْ يَتَحَوَّلُوا مِنْهَا فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّهُمْ يَكُونُونَ كَأَعْرَابِ الْمُسْلِمِينَ يَجْرِي عَلَيْهِمْ حُكْمُ اللَّهِ الَّذِي يَجْرِي عَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَلَا يَكُونُ لَهُمْ فِي الْغَنِيمَةِ وَالْفَيْءِ شَيْءٌ إِلَّا أَنْ يُجَاهِدُوا مَعَ الْمُسْلِمِينَ فَإِنْ هُمْ أَبَوْا فَسَلْهُمْ الْجِزْيَةَ فَإِنْ هُمْ أَجَابُوكَ فَاقْبَلْ مِنْهُمْ وَكُفَّ عَنْهُمْ فَإِنْ هُمْ أَبَوْا فَاسْتَعِنْ بِاللَّهِ وَقَاتِلْهُمْ وَإِذَا حَاصَرْتَ أَهْلَ حِصْنٍ فَأَرَادُوكَ أَنْ تَجْعَلَ لَهُمْ ذِمَّةَ اللَّهِ وَذِمَّةَ نَبِيِّهِ فَلَا تَجْعَلْ لَهُمْ ذِمَّةَ اللَّهِ وَلَا ذِمَّةَ نَبِيِّهِ وَلَكِنْ اجْعَلْ لَهُمْ ذِمَّتَكَ وَذِمَّةَ أَصْحَابِكَ فَإِنَّكُمْ أَنْ تُخْفِرُوا ذِمَمَكُمْ وَذِمَمَ أَصْحَابِكُمْ أَهْوَنُ مِنْ أَنْ تُخْفِرُوا ذِمَّةَ اللَّهِ وَذِمَّةَ رَسُولِهِ وَإِذَا حَاصَرْتَ أَهْلَ حِصْنٍ فَأَرَادُوكَ أَنْ تُنْزِلَهُمْ عَلَى حُكْمِ اللَّهِ فَلَا تُنْزِلْهُمْ عَلَى حُكْمِ اللَّهِ وَلَكِنْ أَنْزِلْهُمْ عَلَى حُكْمِكَ فَإِنَّكَ لَا تَدْرِي أَتُصِيبُ حُكْمَ اللَّهِ فِيهِمْ أَمْ لَا.

Тарҷума: Аз Бурайда разияллоҳу анҳу ривоят аст, фармуд: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам, ҳар вақто ки бар болои лашкар ё гӯруҳи хурди ҷангие амир муқаррар мекард, ӯро васият мекард дар танҳогиаш ба тақво аз Аллоҳ ва дигар мусалмононро васият мекард ба некуӣ, сипас мефармуд: Биҷангед ба номи Аллоҳ дар роҳи Аллоҳ, бикушед ҳар киро, ки кофир аст, биҷангед ва дар моли ғанимат хиёнат накунед, аҳд шикани нукунед, мусла накнед ва кудакро накушед. Ҳар вақте, ки бо душмани мушрикат рӯ ба рӯ мешавӣ онҳоро ба се чиз даъват кун, пас ҳар кадомеро пазируфтанд, онро қабул кун ва бо онҳо маҷанг. (аввалан) онҳоро ба сӯӣ Ислом даъват кун, агар қабул карданд ту аз онҳо қабул карда бо онҳо ҷанг накун, боз онҳоро даъват кун то ватани худро тарк намуда  ҳиҷрат кунанд, онҳоро хабар деҳ, ки агар  ҳиҷрат карданд барояшон ончи ки барои муҳоҷирон аст (яъне аз манофе), ва бар зиммаашон аст, ончи, ки бар зиммаи муҳоҷирон аст (яъне аз ҳудуд), пас агар ҳиҷрат накарданд, хабар деҳ онҳоро, ки ҳолашон дар ин сурат монанди мусалмонони бодиянишин буда ҳукми Аллоҳ бар болояшон ҷорӣ мешавад. Тавре, ки бар болои мӯъминон ҷорист ва барояшон аз моли ғанимат ва файъ ҳеҷ чизе намебошад, магар дар сурате, ки ҳамроҳи мусалмонон ҷиҳод кунанд. Пас агар Исломро қабул накарданд, аз онҳо ҷизя талаб кун, агар қабул карданд аз онҳо қабул карда бо онҳо маҷанг. Агар аз ҷизя ҳам инкор карданд, бо номи Аллоҳ кӯмак талабида бо онҳо биҷанг...(Саҳеҳи Муслим/3261. Муснади Аҳмад/21900. Сунани Насоӣ. Ва ғайоа).

Хулосаи масъала: Аз далелҳои дар боло зикр шуда маълум шуд, ки тарзи даъвати Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи васаллам) бар ду ва ё се марҳала аст. Аввал ин, ки ба нарми ба сӯӣ дини Аллоҳ таъоло даъват мекунад, пас агар Исломро қабул карданд хуб, боз даъват карда мешаванд то ба сӯӣ дорул Ислом ҳиҷрат кунанд. Агар Исломро қабул накарданд аз онҳо талаб карда мешавад то ҷизя диҳанд, боз ҳам агар ҷизяро қабул карданд хуб ба онҳо чизе гуфта намешавад ва онҳо дар амон мебошанд. Агар ҷизяро қабул накарданд пас дар ин сурат бо онҳо ҷангу ҷиҳодро оғоз карда мешавад. Маълум шуд, ки шамшер дар дини Ислом вазифаи бузурге дорад ва ҳамин аст илоҷи кофирони саркаш, хусусан кофироне, ки бар болои Ислому мусалмонон таҷовуз мекунанд. Тавре, ки Ҳофиз Ибни Касир (раҳимаҳуллоҳ) дар тафсири  ояи (46) сураи Анкабут, аз Ҷобир (разияллоҳу анҳу) ривоят карда, мефармояд:

قال جابر: أمرْنَا من خالف كتاب الله أن نضربه بالسيف.

Тарҷума: Ҷобир (разияллоҳу анҳу) фармуд: Бар мо фармон шудаст, то ҳар ки китоби Аллоҳро мухолафат кунад ӯро бо шамшер бизанем.(Тафсири Ибни Касир/ҷ,6.с,283).

Вагарна кофирон як нафар мусалмонро то ба ҳол намегузоштанд, бинобар ин замоне, ки мусалмонон шамшерро бар замин гузоштанд, кофирон онҳоро хору залил сохтанд. Дар ҳақиқат кофирон хуб медонанд, ки Ислом ба зариъаи шамшер кофиронро саркуб месозад, бинобар ин ҳамеша мухталиф пропагандаҳоу иттиҳомоти бе асос миёни мардум дар бораи муҷоҳидон пахш мекунанд, то мардуми мусалмоне, ки аз ҳақиқат бехабар ҷиҳод накунанд ё муҷоҳидинро кӯмак накунанд ва ё ҳадди ақал дар бораи онҳо гумони нек надошта бошанд. Дар охир бояд гуфт, ки Ислом бо ҳуҷҷату далел ва нарми паҳн шудаст дар бораи касоне, ки шунида қабул карданд, аммо касоне, ки мухолифату саркаши намуда Исломро қабул накарданд, пас Ислом дар муқобили онҳо шамшерро ба кор бурдааст, чунон ки ҳамин масъала дар фатвои Лаҷнаи Саъудӣ омадаст:

السؤال الرابع من الفتوى رقم ( 10719 ) س4: يدعي بعض أعداء الدين أن الإسلام قد انتشر بحد السيف، فما رد فضيلتكم على ذلك؟
ج4: الإسلام انتشر بالحجة والبيان بالنسبة لمن استمع البلاغ واستجاب له، وانتشر بالقوة والسيف بالنسبة لمن عاند وكابر حتى غلب على أمره، فذهب عناده فأسلم لذلك الواقع.
وبالله التوفيق وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم. اللجنة الدائمة للبحث العلمية والإفتاء عضو ... نائب رئيس اللجنة ... الرئيس عبد الله بن غديان ... عبد الرزاق عفيفي ... عبد العزيز بن عبد الله بن باز

Тарҷума: Суол: баъзе душманони дин иддао доранд, ки Ислом ба зариъаи шамшер паҳн шуда аст. Ҷавоби шумо бар ин чи мебошад? Ҷавоб: Ислом ба нисбати касоне, ки рисолатро гӯш гирифта ӯро қабул намуданд ба зариъаи ҳуҷҷату баён паҳну мунташир шуда аст, аммо ба нисбати касоне, ки саркашиву кибр варзиданд ба қуввату шамшер паҳн шуда аст, то ки Ислом ғолиб шуда ба ҳамон хотир ислом овард аст. (Фатвои лаҷнаи доима).